Θυσία στο κέρδος το Γεωπάρκο Λαυρεωτικής
Η Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) που δημοσιοποίησε το υπουργείο Περιβάλλοντος την 1η Αυγούστου 2025 ανοίγει τον δρόμο για την εγκατάσταση Μονάδας Ενεργειακής Αξιοποίησης Απορριμμάτων (ΜΑΑ) στην Κερατέα, στην καρδιά του Γεωπάρκου Λαυρεωτικής, το οποίο είναι ενταγμένο στο Παγκόσμιο Δίκτυο Γεωπάρκων της UNESCO.
Το σχέδιο περιλαμβάνει επίσης την καύση απορριμμάτων στη ΔΕΗ Λαυρίου και την ταφή του τοξικού υπολείμματος καύσης στον κηρυγμένο αρχαιολογικό χώρο του Οβριόκαστρου Κερατέας, σε ΧΥΤΑ που έχει προβλεφθεί από το άρθρο 33 του ν. 3164/2003 και που καμία κυβέρνηση δεν κατήργησε, αλλά μετά τον ηρωικό αγώνα των κατοίκων διάρκειας 128 ημερών πριν από 15 χρόνια έμεινε στα χαρτιά.
Η ΣΜΠΕ παρουσιάζει σοβαρά νομικά και ουσιαστικά ελαττώματα που συνιστούν παραβίαση του εθνικού και ενωσιακού δικαίου αλλά και των διεθνών υποχρεώσεων της χώρας:
01. Παραβίαση οδηγίας 2003/35/ΕΚ – Ανεπαρκής συμμετοχή του κοινού, με διαβούλευση μέσα στον Αύγουστο, μόνο μέσω mail, χωρίς ουσιαστική πρόσβαση και διάλογο.
02. Παραβίαση άρθρου 5 της οδηγίας 2001/42/ΕΚ – Μη εκτίμηση εναλλακτικών λύσεων στη διαχείριση απορριμμάτων.
03. Μη εκτίμηση σωρευτικών και διασυνοριακών επιπτώσεων, κατά παράβαση του άρθρου 7 της ίδιας οδηγίας.
04. Ασυμβατότητα με το καθεστώς UNESCO – Η εγκατάσταση θα αλλοιώσει ανεπανόρθωτα το τοπίο και θέτει σε κίνδυνο την πιστοποίηση του Γεωπάρκου Λαυρεωτικής. 05 Παραβίαση της αρχής μη επιδείνωσης του περιβάλλοντος (άρθρο 191 ΣΛΕΕ). Περαιτέρω, το σχέδιο παραβιάζει: • Οδηγία 2008/98/ΕΚ για την ιεράρχηση των αποβλήτων, καθώς προωθεί την καύση σύμμεικτων σκουπιδιών χωρίς προηγούμενη πρόληψη και ανακύκλωση. Κανονισμό (ΕΕ) 2024/1999 για την αποκατάσταση της φύσης και την προστασία περιοχών Natura 2000.
UNESCO Geopark Guidelines, που απαιτούν διατήρηση και προστασία του φυσικού και πολιτιστικού χαρακτήρα των γεωπάρκων.
Η απόφαση αυτή δεν αποτελεί πράσινη πολιτική αλλά μια βίαιη ανατροπή της περιβαλλοντικής ισορροπίας, που στρέφεται ενάντια στην κυκλική οικονομία και στον ίδιο τον χαρακτήρα της Λαυρεωτικής. Η διεθνής εμπειρία δείχνει ότι η UNESCO μπορεί να ζητήσει εξηγήσεις και να ασκήσει πίεση για την προστασία των γεωπάρκων, αλλά η έκθεση της Ελλάδας σε διαδικασία αφαίρεσης τίτλου θα σημάνει διεθνή διασυρμό και υπονόμευση του τουριστικού και πολιτιστικού προφίλ της χώρας.
Η κυβέρνηση φέρει ακέραια την ευθύνη γι’ αυτή την πολιτική επιλογή, η οποία απειλεί να καταστρέψει έναν από τους σημαντικότερους φυσικούς και αρχαιολογικούς θησαυρούς της Αττικής. Ζητείται από την UNESCO να ζητήσει άμεσα εξηγήσεις από το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας και να απαιτήσει συμμόρφωση με τα διεθνή πρότυπα.
Η κυβέρνηση επιχειρεί να παρουσιάσει την καύση ως «πράσινη» και «ανανεώσιμη» λύση, αποκρύπτοντας ότι η πραγματική πρόθεση είναι η εκμετάλλευση ενός πανάκριβου και ρυπογόνου μοντέλου διαχείρισης αποβλήτων που θα αποφέρει τεράστια κέρδη σε λίγους επιχειρηματικούς ομίλους, με gate fees 150-200 ευρώ ανά τόνο. Πρόκειται για μια στρατηγική που παρακάμπτει την ανακύκλωση και τη μείωση απορριμμάτων, καταδικάζοντας την Ελλάδα σε εξάρτηση από την καύση για δεκαετίες.
Ως κοινωνία έχουμε υποχρέωση να υπερασπιστούμε τη Λαυρεωτική. Η καταστροφή του γεωπάρκου δεν είναι τοπικό ζήτημα, αλλά εθνική ντροπή και διεθνές σκάνδαλο σε περίπτωση παρέμβασης της UNESCO. Η κυβέρνηση οφείλει να αποσύρει άμεσα τη ΣΜΠΕ και να προστατεύσει τον μοναδικό αυτό τόπο.
Συντάσσομαι απόλυτα με τον αγώνα των κατοίκων της Λαυρεωτικής, που ξεκινούν έναν δεύτερο γύρο αγώνα ζωής και θανάτου για την προστασία του τόπου τους.
Η διαβούλευση λήγει στις 30 Αυγούστου 2025. Τώρα είναι η στιγμή να μιλήσουμε – προτού η Λαυρεωτική γίνει το επόμενο θύμα μιας πολιτικής που θυσιάζει το περιβάλλον για το κέρδος.
Κερατέα 15 χρόνια μετά, ο αγώνας δεν τελείωσε!
Μαρία Ζαχαριά
*Η Μαρία Ζαχαριά είναι ευρωβουλευτής της Πλεύσης Ελευθερίας
