Ο άνθρωπος που άλλαξε το Λαύριο και έφερε την ιδέα της κοινωνικής ασφάλισης στην Ελλάδα
Ο Φωκίων Νέγρης γεννήθηκε το 1846 στην Κωνσταντινούπολη, με ρίζες από τις μεγάλες φαναριώτικες οικογένειες. Μεγάλωσε στο Παρίσι, σπούδασε σε σπουδαία σχολεία και θα μπορούσε να μείνει στη Γαλλία με άνεση. Αντί γι’ αυτό, διάλεξε να επιστρέψει στην Ελλάδα, που εκείνη την εποχή πάλευε ακόμα να βρει βηματισμό.
Το 1870 έφτασε στο Λαύριο, όπου τα μεταλλεία έμοιαζαν με άγρια δύση. Σκόνη, σκληρή δουλειά και μια πόλη που δεν είχε ακόμα πρόσωπο. Ο Νέγρης έφερε οργάνωση, έβαλε τεχνικές μεθόδους που είχε δει στο εξωτερικό και ξεκίνησε να φτιάχνει μια παραγωγή πιο ασφαλή και πιο αποδοτική. Το σπουδαιότερο όμως ήταν η σιδηροδρομική γραμμή που ένωσε το Λαύριο με την Αθήνα.
Λίγα χρόνια αργότερα έγινε δήμαρχος Λαυρίου. Η θέση αυτή δεν ήταν τυπική. Έπρεπε να κρατάει ισορροπίες ανάμεσα σε εργάτες, εταιρείες και κράτος. Στην απεργία της Καμάριζας το 1896, όταν η κατάσταση ξέφυγε, ο Νέγρης βρέθηκε στο δύσκολο ρόλο του μεσολαβητή. Δεν ήταν ρομαντικός υπερασπιστής ούτε σκληρός καταπιεστής. Ήταν αυτός που προσπάθησε να κρατήσει την πόλη όρθια.
Από τα μεταλλεία στο υπουργικό γραφείο
Η φήμη του τον έφερε στη Βουλή και αργότερα στα υπουργεία. Ως υπουργός Οικονομικών το 1901, παρουσίασε τον λεγόμενο «νόμο Νέγρη». Προέβλεπε περίθαλψη και στήριξη για όσους πάθαιναν ατύχημα στα μεταλλεία και για τις οικογένειές τους. Ήταν κάτι πρωτοφανές για τα ελληνικά δεδομένα. Δεν άλλαξε τα πάντα σε μια μέρα, έβαλε όμως το πρώτο λιθαράκι στην ιδέα της κοινωνικής ασφάλισης.
Πέρα από την πολιτική, ο Νέγρης ενδιαφερόταν και για την επιστήμη. Έγραψε μελέτες για το κλίμα, τα πετρώματα, μίλησε για αρχαία πόλη στον βυθό της Ελαφονήσου. Η Ελλάδα δεν ήταν για εκείνον μόνο τόπος προβλημάτων, ήταν και πεδίο έρευνας και γνώσης.
Το 1927 έγινε πρώτος πρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών. Η εικόνα του, να ξεκινά από τα μεταλλεία του Λαυρίου και να καταλήγει να προεδρεύει στο κορυφαίο πνευματικό ίδρυμα της χώρας, δείχνει το εύρος της διαδρομής του. Ένας άνθρωπος που δεν έμεινε σε μία ιδιότητα αλλά δοκίμασε τα όριά του σε πολλά πεδία.
Όταν πέθανε το 1928, η Ελλάδα έχασε έναν από τους λίγους που συνδύασαν βιομηχανία, πολιτική και επιστήμη. Στην Κυψέλη ένας δρόμος φέρει το όνομά του. Στην ιστορία, όμως, τον θυμόμαστε για κάτι πιο μεγάλο: ότι μίλησε για την ανάγκη ο εργάτης να έχει στήριγμα, σε μια εποχή που κάτι τέτοιο φάνταζε μακρινό.
Συντάκτης: Γρηγόρης Κεντητός
